«Όψεις του Αειφόρου Σχολείου»

      Πανελλήνιο Συνέδριο

«Όψεις του Αειφόρου Σχολείου»

14 και 15 Οκτωβρίου 2017

Συμπεράσματα και προτάσεις

Το Πανελλήνιο Συνέδριο  «Όψεις του Αειφόρου Σχολείου» πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 14 και την Κυριακή 15 Οκτωβρίου 2017, στο Ράλλειο Γενικό Λύκειο Θηλέων Πειραιά υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδεία, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΥΠΠΕΘ). Παρουσιάστηκαν 31 εισηγήσεις,  έγινε μια συζήτηση στρογγυλής τράπεζας με 3 διακεκριμένους επιστήμονες, υπήρξε έκθεση παιδαγωγικού υλικού  και το παρακολούθησαν εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας και φοιτητές. Στην επιστημονική επιτροπή συμμετείχαν 12 επιστήμονες (Πανεπιστημιακοί )και στην οργανωτική 19. Το οργάνωσαν η ΜΚΟ Αειφόρουμ και το Ράλλειο ΓΕΛ Θηλέων Πειραιά.
Συνεργαζόμενοι φορείς: Έδρα UNESCO ΤΠΕ στην Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO-ECSDE), Μεσογειακή Πρωτοβουλία για το Περιβάλλον & την Αειφορία (MEdIES), Παγκόσμια Σύμπραξη για το Νερό – Μεσόγειος (GWP-Med), Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δραπετσώνας και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Στυλίδας- Υπάτης.

Από τις επιστημονικές ανακοινώσεις, από τις ομιλίες των προσκεκλημένων ομιλητών, από τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης και από τα Σχολικά Προγράμματα που παρουσιάστηκαν, προέκυψαν ορισμένα συμπεράσματα και προτάσεις, όπως τα παρουσίασαν οι ανταποκριτές των συνεδριών και τα επεξεργάστηκε η Οργανωτική Επιτροπή του συνεδρίου. Ευχαριστούμε από καρδιάς όλους όσοι με οποιονδήποτε τρόπο συνέβαλαν στο συνέδριο.

Συμπεράσματα και προτάσεις

Ενδιαφέρουσες ήταν οι επισημάνσεις των προσκεκλημένων ομιλητών και των εν ενεργεία  εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Σήμα Αειφόρου Σχολείου», καθώς και των συνταξιούχων εκπαιδευτικών –στελεχών με τεράστια εμπειρία στο χώρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.

Σταχυολογούμε ορισμένες αξιοσημείωτες επισημάνσεις από όσα είπαν και έγραψαν οι συνάδελφοι:

«Το Αειφόρο Σχολείο διαμορφώνει μια νέα "σχολική ζωή".  Στο αειφόρο σχολείο χτίζεται ο πολιτισμός, οι αξίες. Εκεί χτίζεται η περιβαλλοντική-πολιτισμική παιδεία για να ευημερεί η Δημοκρατία» (Ζήσης Αγγελίδης- Σχολικός Σύμβουλος-Προσκεκλημένος ομιλητής). 

«Οι αλλαγές στο χώρο της Παιδείας και συνεκδοχικά της κοινωνίας κυοφορούνται αποτελεσματικά στην καρδιά των δασκάλων, γι αυτό χρειάζεται συνεχής επιμόρφωση όχι μόνο για εμπλουτισμό παιδαγωγικών και άλλων γνώσεων, όσο για ανατροφοδότηση κι ενθάρρυνση μέσω της επικοινωνίας. Ήταν λοιπόν εξόχως συγκινητικός ο απαράμιλλος οίστρος των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στο Συνέδριο με διάφορα σχολικά προγράμματα, χωρίς να τους διακρίνουν ψήγματα ηττοπάθειας ή γραφικότητας. Όλοι γελαστοί, ενθουσιώδεις και μη ανταγωνιστικοί. Και βέβαια δεν απεμπολούσαν τον τελικό στόχο, που είναι η μεθοδική κάλυψη διαφόρων δεικτών του Αειφόρου Σχολείου.

Το Αειφόρο Σχολείο ως «κλισέ» ωριμότητας κι ευθύνης μπορεί πλέον να αποτελέσει πλατφόρμα δοκιμασμένων και πειστικών προτάσεων για πιο χαρούμενα και αποδοτικά σχολεία σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης». (Χρίστος Σαμαντάς-τ. Υπ. Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πέλλας).

Ένα σχολείο (το Αειφόρο) που λειτουργεί με σεβασμό στο ανθρωπογενές και στο φυσικό περιβάλλον, υιοθετώντας δράσεις και εκπληρώνοντας τους Δείκτες Αειφόρου Σχολείου και στα τρία πεδία: το Παιδαγωγικό, το Κοινωνικό /Οργανωσιακό και το Περιβαλλοντικό.
Το Σήμα Αειφόρου Σχολείου μας έδωσε την ευκαιρία να αναδιοργανώσουμε τη σχολική ζωή, να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας σε μια ολιστική προσέγγιση, δουλεύοντας και αξιοποιώντας κάθε προσφερόμενο μέσο. Όλη η εκπαιδευτική κοινότητα εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς, φορείς, Δήμος, εργάσθηκαν ομαδικά, συνεργατικά, δημιουργικά, με διάθεση να εφοδιάσουμε τους μαθητές μας με γνώση και αξίες αλλά και να επιτύχουν τον προσανατολισμό του σχολείου προς την Αειφορία. Μέσα από αυτή την πορεία προετοιμάζονται οι σημερινοί μαθητές και αυριανοί πολίτες να αντιμετωπίσουν με ωριμότητα και σεβασμό την ζωή τους και το περιβάλλον, δημιουργεί ταυτότητα, ξεχωριστούς ανθρώπους, καλλιεργεί αξίες και ομορφαίνει τις ψυχές!!! (Μαρία Χαϊκάλη-Διευθύντρια στο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Αγίας Παρασκευής- Πιστοποιημένο αειφόρο σχολείο με το Σήμα Αειφόρου  Σχολείου).

«Όσα ακούστηκαν ήταν γεμάτα καρδιά, πάθος και αποφασιστικότητα για μια αλλαγή γεμάτη δροσιά στο βαλτωμένο από τις πιέσεις και σύστημα σχολείο. Εύχομαι, όλοι μας, να γίνουμε λαμπαδηδρόμοι για ένα σχολείο που θα γεμίζει τις ψυχές και το μυαλό μας με δημιουργικότητα, χαρά κι αδελφοσύνη!» (Ασπασία Παπαναστασίου-Διευθύντρια στο 1ο ΕΠΑ.Λ Αγ. Παρασκευής).

«Αυτό που είναι εντυπωσιακό στο αειφόρο σχολείο είναι η μεγάλη ποικιλία των δράσεων που μπορούν να υλοποιηθούν. Οι δράσεις του μπορούν να είναι τελείως διαφορετικές μεταξύ τους και ίσως αυτή να είναι και η επιτυχία του. Οι στόχοι σε κάθε δράση μπορούν να είναι πολλοί, αλληλοεμπλέκονται και τα θετικά αποτελέσματα είναι πολλά και πολυδιάστατα. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα προκύπτουν στην πορεία αυτών των δράσεων και ακόμη περισσότερα, που δεν αναμένονταν κατά την αρχική αξιολόγηση τους. Προωθούνται στους μαθητές αξίες όπως η οικολογική και κοινωνική αλληλεγγύη, η υπευθυνότητα, η αυτοπειθαρχία, η γενναιοδωρία, η καλοσύνη, η ειρήνη, η δημοκρατία,  η αγάπη για το συνάνθρωπο και η συμπόνια.

Το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι ότι υπάρχει ελάχιστος διαθέσιμος χρόνος από τα Αναλυτικά Προγράμματα για τον προγραμματισμό δράσεων, πέραν των ωρών της Ευέλικτης Ζώνης που τώρα έχουν συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο και ειδικά στις μεγάλες τάξεις του δημοτικού σχολείου.  Δεν πρέπει να παραβλέπουμε επίσης και τα γραφειοκρατικά εμπόδια που προκύπτουν όταν το σχολείο θέλει να προσκαλέσει ομάδες ειδικών ή επιστημόνων για παρουσιάσεις και ομιλίες στους μαθητές ή τους εκπαιδευτικούς, για τις οποίες πρέπει να δίδεται έγγραφη άδεια με πολυήμερες καθυστερήσεις. Θα έπρεπε, κατά τη γνώμη μας, να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία σ’ αυτά τα θέματα.

Επίσης, θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να επιμορφώνονται για να γνωρίσουν τη φιλοσοφία και τις θεμελιώδεις αξίες της εκπαίδευσης για την αειφορία, αφού σε κάθε σχολείο οι εκπαιδευτικοί είναι ο  πυρήνας που προωθεί συστηματικά τις δράσεις». (Σίσσυ Τσαντσαράκη Διευθύντρια στο Δημοτικό Σχολείο Κεφάλου-Κώς).

Όπως διαφαίνεται από τα παραπάνω αποσπάσματα αλλά και από τις παρουσιάσεις σχολικών προγραμμάτων των σχολείων που εφάρμοσαν τους Δείκτες Αειφόρου Σχολείου με συνέπεια και μακροπρόθεσμα, στα σχολεία αυτά έχει επιτευχθεί σημαντική βελτίωση στους περισσότερους τομείς της σχολικής λειτουργίας, ενώ η σταθερότητα και η συνέπεια των δράσεων που σε μεγάλο βαθμό καθοδηγούνται από τους δείκτες, οικοδομούν στο σχολείο κουλτούρα προσανατολισμένη στις αρχές και τις αξίες της αειφορίας. Ωστόσο, όλη αυτή η προσπάθεια συναντά και εμπόδια κατά την υλοποίησή της, όπως η έλλειψη χρόνου στο ωρολόγιο πρόγραμμα, η έλλειψη χρόνου για εκτός ωρολογίου προγράμματος δραστηριότητες, η μη εφαρμογή της Ευέλικτης Ζώνης σε όλη τη διάρκεια των πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων σπουδών, η υπερφόρτωση και η απογοήτευση των εκπαιδευτικών, η έλλειψη υποδομών στα σχολεία κα».

Και μόνο αυτό το απάνθισμα απόψεων θα έπρεπε να είναι αρκετό για να πεισθεί οποιοσδήποτε αμφισβητεί τις δυνατότητες του Σήματος Αειφόρου Σχολείου, με την προσέγγιση των Δεικτών Αειφόρου Σχολείου.

Στην επερχόμενη θεσμική αλλαγή της Παιδείας, το αειφόρο σχολείο με την προσέγγιση των Δεικτών θα μπορούσε να υιοθετηθεί ως το επιδιωκόμενο οραματικό σχολείο, αφού αποτελεί μια αυτογενή, εκ των κάτω, συνεργατική, ολιστική, προοδευτική, αποτελεσματική και ελκυστική εναλλακτική για το σημερινό απαρχαιωμένο σχολείο.

Υπάρχει ήδη ένας ισχυρός πυρήνας εκπαιδευτικών που μπορεί να βοηθήσει την συντονισμένη και προγραμματισμένη εισαγωγή του αειφόρου σχολείου και στις τρεις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος, υπάρχει ελληνική και διεθνής βιβλιογραφία που μπορεί να τεκμηριώσει πόσο εφικτό και πόσο αποδοτικό/αποτελεσματικό είναι το εγχείρημα και το μόνο που χρειάζεται είναι η πολιτική βούληση. Αυτή, όπως διαφαίνεται στα κείμενα που δόθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας για διαβούλευση, υπάρχει ως μια αρχική πρόταση υπό διαμόρφωση.

Η δική μας πρόταση είναι απλή, άμεσα εφικτή και χωρίς οικονομικό κόστος:

Εισαγωγή του θεσμού του Αειφόρου Σχολείου με την προσέγγιση των Δεικτών Αειφόρου Σχολείου ως προτεινόμενος τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας των σχολείων κάθε τύπου και  βαθμίδας. Η εισαγωγή του Αειφόρου Σχολείου με τον τρόπο αυτό όχι μόνο δεν δημιουργεί προβλήματα στα σχολεία, αλλά, αντίθετα, λύνει πάρα πολλά από τα υπάρχοντα, δημιουργώντας ένα φιλικό, συμπεριληπτικό, αποτελεσματικό, περιβαλλοντικά φιλικό, δημοκρατικό, οικονομικά αποτελεσματικό και πολλαπλά ελκυστικό σχολείο.

Η πρόταση αυτή συνάδει με το πλαίσιο των Στόχων Αειφόρου Ανάπτυξης της UNESCO, καθώς σε κείμενά της (Global Action Program Road Map) αναφέρεται στο “Sustainable School” (Αειφόρο Σχολείο) και στην Ολιστική Ππροσέγγιση “Whole school and whole institute approach”. 

Είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε εθελοντικά κάθε προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση.

Ο πρόεδρος της Οργανωτικής  Επιτροπής  Δρ Δημήτρης Καλαϊτζίδης